Иван МАКСИМОВ: Нэһилиэгим олохтоохторун чэгиэн доруобай буолуохха, бэйэ-бэйэни харыстаһыахха диэн ыҥ

Дойду үрдүнэн коронавирус иккис долгуна кэллэ диэтэхпитинэ сыыспаппыт буолуо. Саха сиригэр ыалдьааччы ахсаана күн-түүн элбии турара кистэл буолбатах. Бүгүҥҥү күҥҥэ Хамаҕатта олохтоохторун болҕомтотугар нэһилиэк аҕа баһылыга Иван Максимов уонна Хамаҕаттатааҕы врачебнай амбулотория үлэһиттэрэ бэйэлэрин санааларын, сүбэлэрин этиэхтэрэ.

Ол курдук, Хамаҕатта нэһилиэгин олохтоохторо, кыраадыстара үөһэ тахсыбыт түгэннэригэр, Хамаҕаттатааҕы врачебнай амбулаторияҕа эрийэн билсиэхтэрэ. Нэһилиэнньэ ыҥырыытыгар, фельдшер Марианна Попова уонна педиатр быраас Анна Миронова тиийэннэр көрөллөр-истэллэр. Биллэрин курдук, үгүстэр уһаппакка-кэҥэппэккэ, телефонтан тута 103 нүөмэри (суһал көмө) баттыыллар. Маннык түгэҥҥэ, тустаах үлэһиттэр ыалдьыбыт киһи ханна олорорунан бэйэтин балыыһатын быраастарын кытта билсэригэр, ханнык нүөмэр нөҥүө тахсарыгар этэллэр.

“Билигин, ыарыынан сибээстээн, дьон уопсастыбаннай миэстэҕэ, элбэх киһи тоҕуоруһар сиригэр кэлимиэн-барымыан наадата ирдэнэр. Ону тэҥэ, хайаан даҕаны, хас биирдии киһи биирдэ кэтиллэр мааска кэтэ сылдьара булгуччу толорулларыгар баҕарабыт. Онтон, кырдьаҕас, аҕа саастаах дьон дьиэлэригэр олороллоругар сүбэлиибит. Ол курдук, сааһыра барбыт уонна хроническэй ыарыылаах дьон ыалдьар түгэннэригэр, ыарыыны бэрт уустуктук аһарыахтарын сөбүн өссө төгүл санатабыт.

Күннээҕи балыыһа үлэтэ, эбиэккэ диэри дьон бэйэтин кыһалҕатын кэлэн кэпсиир, этэр кыахтаах. Бу күннэргэ, дьиэҕэ көрдөрөргө, быһа холоон 5-6 киһиттэн ыҥырыы киирэр, ыҥырыы чуолаан өрөбүл күннэргэ элбээччи, бу аҥаардас, улахан дьону ылан көрдөххө.

Кэмиттэн кэмигэр буоларын курдук, аны ОРВИ ыарыытын кэмэ турда. Ыарыыга бас бэриммэт туһуттан, дьон күннээҕи аһылыктарыгар үчүгэйдик аһыан наада. Даҕатан эттэххэ, күһүҥҥү-кыһыҥҥы кэмҥэ киһи белоктаах, иҥэмтэлээх аһылыктары, эбии ыарыыттан харыстанарга (профилактика) Д битэмиини сиирэ ордук”, – диэн билиҥҥи быһыыны-майгыны Марианна Петровна, Анна Алексеевна билиһиннэрэллэр.

Дьиэ кэргэҥҥэ биир киһи ОРВИ-нан ыарыйдаҕына, бу ыал толору самоизоляцияҕа барар. Онтон ыалдьыбыт киһи үтүөрдэҕинэ, контактаммыт дьиэ кэргэнин чилиэттэрэ олорор сирдэрин балыыһатыттан туоһулуур ыспыраапка ылыахтара. Самоизоляцияҕа барар хас биирдии киһиэхэ, балыыһа үлэһиттэрэ хайдах эмтэниэхтээҕин, тугу оҥоруохтааҕын туһунан кэпсиир илиис биэрэллэрин Хамаҕаттатааҕы балыыһа үлэһиттэрэ этэллэр.

“Билигин оскуола оҕотугар уһун сынньалаҥ саҕаланаары турар. Сиэннэр эһээлэргэ, эбээлэргэ тахсалларын туттуналлара буоллар. Күүстээх иммунитеттаахтар төһө да ыарыыга бэриммэтэхтэрин иһин, илдьэ сылдьар (носитель) буолуохтарын сөбүн умнар табыллыбат. Онон, киэҥ сиринэн сылдьыбыттар бэйэлэрэ да билбэттэринэн сыһыаран кэбиһиэхтэрин сөп, ону өйдүөхтэрин наадатын өссө биирдэ тоһоҕолоон этэбит. Эбэтэр, төрүт кэлимиэхтэрин наада, чугас дьоҥҥутун харыстаан”, – диэн Анна Алексеевна сүбэлиир.

Хамаҕатта баһылыга, Иван МАКСИМОВ:

- Нам улууһугар эпидемиологическэй быһыы-майгы күн-түүн улаата турар. Ол курдук, кулун тутар ыйтан Хамаҕатта нэһилиэгиттэн 41 киһи ыалдьыбыта. Бүгүҥҥү күҥҥэ 37 киһи үтүөрдэ. Хомойуох иһин, биир киһи күн сириттэн ыалдьан туораата. Билигин үс киһиэхэ коронавирус ыарыы баара бигэргэммитинэн, биирэ Нам улууһун балыыһатыгар эмтэниини ааһа сылдьар, онтон иккитэ – дьиэлэригэр. Ону тэҥэ, этиллибит үс киһини кытта чугастык сибээстэспит, билсибит 11 киһи дьиэтигэр самоизоляцияҕа олорор.

Бу күһүн ОРВИ ыарыыта элбээбитинэн сибээстээн, ОРВИ ыарыытынан ыалдьыбыт киһи баар буоллаҕына, ирдэбил быһыытынан, дьиэ бары олохтоохторо эмиэ самоизоляцияҕа бараллар. Биһиги нэһилиэккэ маннык 49 киһи баар.

Күһүҥҥү призывка, аармыйаттан алта олохтоох уол кэлэрин көһүтэбит. Ол курдук, улуус уонна нэһилиэк тас өттүттэн кэлбиттэр 14 күн самоизоляцияҕа олоруохтара.

Бу күннэргэ үөрэх чааһа тохтоон, сынньалаҥ саҕаланыа. Онон, мин төрөппүттэргэ этиэхпин баҕарабын, бары ирдэбиллэри тутуһан оҕолорбутун дьиэлэригэр олордуохха.

Бу ыарыы хайдах дьоҥҥо дьайарын олохтоохтор кэккэ ыйдарга бары өйдөөтүбүт дии саныыбын. Уопсастыбаннай миэстэҕэ биирдэ кэтиллэр мааскалаах, бэрчээккэлээх уонна социальнай дистанцияны тутуһа сылдьыахтаахпытын умнуо суохтаахпыт. Ыарыы салҕыы тарҕамматыгар туһугар, бука бары өйдөөн хас биирдиибит улахан эппиэтинэс сүгүөхтээх. Нэһилиэгим олохтоохторун чэгиэн доруобай буолуохха диэн ыҥырабын, бэйэ-бэйэни харыстаһыахха.

Харысхан ПОПОВ